Magdalena Wybraniec

 

Ostoja znajduje się w przyujściowym odcinku Przekopu Wisły. Leży w bezpośrednim sąsiedztwie Gdańska. Ostoja obejmuje stożek ujściowy Wisły Przekopu, 6-kilometrowy odcinek rzeki wraz z pasem łąk w jej międzywalu, rezerwat Ptasi Raj (na krańcu zachodnim ostoi, u ujścia Wisły Śmiałej) oraz 12-kilometrowy pas wybrzeża łączący go z rezerwatem Mewia Łacha (na krańcu wschodnim, przy ujściu Wisły Przekopu).

 

Najbardziej znamienną część ostoi stanowi piaszczysty stożek napływowy w końcowym odcinku Wisły, w rezerwacie Mewia Łacha. Aktywny stożek ujściowy „buduje” co roku nowe łachy, mielizny i wysepki. W całej ostoi znajdziemy jednak dużo bogatszą gamę siedlisk - od wybrzeży mierzejowych, poprzez wydmy białe i szare (pomiędzy Mewią Łachą a Ptasim Rajem), różnowiekowe uprawy sosnowe i las mieszany (okolice Mewiej Łachy), jeziora przymorskie z brzegami mocno porośniętymi szuwarem trzcinowym, towarzyszące im uprawy olchy i rokitnika nasadzone na miejscu niegdysiejszych łąk słonoroślowych (w rez. Ptasi Raj i wokół jez. Mikoszewskiego), aż po okresowo zalewane pastwiska w międzywalu przekopu Wisły.

 

Ujście Wisły, a zwłaszcza jego stożek ujściowy i okolice, są jedną z najważniejszych w Polsce ostoi dla przelotnych i zimujących ptaków wodno-błotnych. Jest to, zarazem jedno z najlepszych miejsc w kraju na spotkania z rzadkimi gatunkami ptaków. Od roku 2007 ponownie stało się ono jedynym w Polsce miejscem gniazdowania rybitw czubatych [ rybitwa czubata ] (do 570 par w 2009 r.). Mewia Łacha stanowi szczególnie ważny przystanek podczas migracji dla takich paktów jak rybitwa czarna , Mewa pospoliita , mewa mała , rybitwa rzeczna i rybitwa białoczelna (notowano tu największe w Polsce koncentracje tych ptaków). Ponadto zatrzymują się tu licznie inne ptaki wodno-błotne, których skupienia mogą osiągać w niektóre lata do 20000-30000 jesienią i zimą (łącznie ze zlatującymi się na noclegowisko mewami). Niemal przez cały rok w okolicach Mewiej Łachy przebywają w różnym składzie gatunkowym i w zależności od pory roku, młode mewy, m.in. mewa pospolita , mewa mała , mewa siodłata , Mewa żółtonoga . Przy odrobinie szczęścia o każdej porze roku spotkamy tu również foki szare.

W obu rezerwatach Ujścia Wisły przygotowywane są obecnie zmiany w zasadach ich udostępniania. Bieżące informacje o nowej infrastrukturze turystycznej, ścieżkach przyrodniczych itp. można będzie znaleźć na stronie www.kuling.org.pl. Obecnie w Ptasim Raju zamknięta została dla ruchu turystycznego kamienna grobla oddzielająca Jezioro Ptasi Raj od Wisły Śmiałej, wciąż jednak można skorzystać ze ścieżki przyrodniczej zaczynającej się niedaleko pętli autobusowej przy rezerwacie. Wkrótce zostanie również oddana do użytku atrakcyjna „dzika” ścieżka przy jez. Mikoszewskim. Pamiętajmy, żeby nie zbaczać ze ścieżek, tutejsze ptaki są szczególnie wrażliwe na niepokojenie a wydmowa roślinność na rozjeżdżanie i rozdeptywanie.

 

Wiosna – na całym piaszczystym odcinku ostoi można wypatrywać nielicznych już zimowych gości, a także ptaki wodno-błotne, zatrzymujące się w czasie podróży na lęgowiska. Ujście Wisły jest szczególnie ważne w tym czasie dla ostrygojadów [ ostrygojad ] , rybitw białoczelnych [ rybitwa białoczelna ], rzecznych  [ rybitwa rzeczna ] i czubatych [ rybitwa czubata ] oraz sieweczek obrożnych [ sieweczka obrożna ] – gdyż stanowią dużą część krajowej populacji. Z tego powodu dostęp do rezerwatu jest ograniczony, a kolonie lęgowe podlegają stałemu monitoringowi. Satysfakcjonujące obserwacje można prowadzić w tym czasie z wytyczonej w rezerwacie ścieżki biegnącej u podnóża wydmy. W niektóre lata najlepszym miejscem do obserwacji ptaków lęgowych, migrujących oraz fok, jest falochron po drugiej - wschodniej stronie ujścia. Niestałość formy stożka ujściowego powoduje, że obserwator musi nadążyć za nowo powstającymi wyspami i wyborami ptaków, i sam dostosować się do nowych warunków obserwacji. Podczas wiosennych wezbrań na Wiśle, na łąkach zalewowych w jej międzywalu od strony Mikoszewa gromadzić się mogą duże ilości i różne gatunki gęsi, łabędzi, kaczek i siewek - do kilku tysięcy ptaków (na wysokości odcinka Mikoszewo-Drewnica). Obserwacje można prowadzić wtedy z wałów na odcinku Świbno-Przegalina i na równoległym odcinku po drugiej stronie Wisły. Okolice jezior na terenie ostoi wiosną i latem mogą być miejscem obserwacji typowych ptaków trzcinowisk i terenów podmokłych, np. lęgowych tu wąsatek.

 

Lato – od lipca w okolicach Mewiej Łachy można obserwować duże stada migrujących siewkowców (do kilkudziesięciu a nawet kilkuset ptaków), zwłaszcza biegusów zmiennych  [ biegus zmienny ] i krzywodziobych [ biegus krzywodzioby ], szlamników [ Szlamik ], obu gatunków kulików [  kulik wielki ] [  kulik mniejszy ], piaskowców [ piaskowiec ], kamuszników [ kamusznik ] i sieweczek obrożnych.[  sieweczka obrożna ] Coraz liczniej gromadzą się też mewy małe [  mewa mała ]i pospolite [ Mewa Pospolita ] oraz rybitwy czarne [ rybitwa czarna ]– do kilkunastu tysięcy. Duże zgrupowania mogą tworzyć też rybitwy rzeczne [  rybitwa rzeczna ],   białoczelne [  rybitwa białoczelna ] i czubate  [  rybitwa czubata ] , a w nieco mniejszej liczbie występują tu rybitwy wielkodziobe [ Rybitwa wielkodzioba ] . Warto wypatrywać rybitw popielatych  [  rybitwa popielata ] i innych rzadkich ptaków, m.in. wydrzyków  [  Wydrzyk ] . Latem pracuje tu punkt obrączkowania ptaków, organizowany przez Grupę Badawczą Ptaków Wodnych KULING. Można tu z bliska przyjrzeć się pracy badaczy i zasięgnąć „świeżych” informacji nt. ptaków, tego gdzie ich szukać, jak im nie szkodzić itp.

 

Jesień – miejscami najlepszymi do prowadzenia obserwacji w tym czasie są: zachodnia część Mewiej Łachy (siewkowce), rez. Ptasi Raj wraz z łączącym oba te miejsca pasem wybrzeża (ptaki wodne). We wrześniu/październiku mogą pojawiać się przelotne ptaki wodne, które chętniej przebywają na Wiśle niż na otwartych wodach, więc również kontrola rzeki może przynieść ciekawe obserwacje.

 

Zima – cały obszar ostoi jest dobrym miejscem do obserwacji zimujących ptaków wodnych. Szczególnie liczne „kacze” towarzystwo stanowią tu zimą czernice  [ czernica ] , lodówki [ lodówka ], gągoły [Gągoł ] i nurogęsi  [ nurogęś ]– nawet po kilka-kilkanaście tysięcy ptaków – w zależności od warunków panujących w samym Ujściu oraz innych miejscach zimowania. Rzadziej można tu spotkać nury [ Nur ] , markaczki [ markaczka ], uhle [ uhla ] , świstuny [ swistun ] , bialaczki [ Białaczka ],  ogorzałki [ ogorzałka ], perkozy rogate [ Prekoz rogaty ], przy odrobinie szczęścia można wypatrzyć łabędzie czarnodziobe [ Labędź czarnodziby ] i ptaki alkowate.

 

Do ostoi można dojechać samochodem z Gdańska drogą na Stegnę i w zależności od celu wyprawy pozostać na lewym brzegu Wisły bądź przeprawić się promem ze Świbna do Mikoszewa. W ostoi są co najmniej trzy miejsca warte odwiedzenia, przy czym do najatrakcyjniejszych należy rez. Mewia Łacha po zachodniej stronie Wisły.

Na żadnej z tych tras nie jest konieczny żaden specjalistyczny sprzęt, należy jednak zabrać obuwie terenowe, krem z filtrem, czapkę (coś dla ochrony głowy przed słońcem), kurtkę chroniącą przed wiatrem oraz deszczem.

 

 

Informacje turystyczne można uzyskać w gdańskim oddziale PTTK i w punktach informacji turystycznej w większych miastach oraz w Dyrekcji Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana”. Największy wybór kwater znajdziemy w Sobieszewie, mniejszy w Świbnie i Mikoszewie.

 

W pewnym zakresie usługi takie świadczy spółka „Eco Partner” z Gdańska: www.ecopartner.org.pl (strona w budowie); (e-mail: pomarinus@gmail.com, gerard.bela@gmail.com)