Bagna Biebrzańskie to rozległy (ok 60 tys. ha) kompleks torfowisk i łąk zalewowych położony w północnej części województwa podlaskiego. Dolina rzeczna ma swój początek w okolicach Dąbrowy Białostockiej i Lipska a ujście Biebrzy do Narwi to okolice Wizny. Biebrzańskie bagna podzielone są na 3 baseny. Północny jest najmniejszy i wąski, graniczy w rejonie Sztabina z basenem środkowym. Jest on znacznie bardziej obszerny (40 tys. ha) i zróżnicowany, ale też mało dostępny. Basen południowy położony między Osowcem a Wizną jest od zachodu ograniczony wysoczyzną Kolneńską zaś od wschodu przechodzi płynnie w obrzeże Wysoczyzny Białostockiej.

 

Park Narodowy powstał w roku 1993, jest to obecnie największy polski park narodowy. W roku 2004 powstała Ostoja Biebrzańska - obszar Natura 2000 obejmujący łącznie ponad 120 tys. hektarów czyli BPN i tereny przyległe. Najcenniejsze tereny w parku to otwarte turzycowiska i inne zbiorowiska bagienne. Dużą część stanowią bagienne lasy brzozowe i olchowe ale też nadal użytkowane łąki kośne i wypasane.

 

W dolinie Biebrzy odnotowano 271 gatunków ptaków, z czego ponad 180 gnieździ się mniej lub bardziej regularnie. Unikalnym gatunkiem w skali światowej jest wodniczka - drobny ptak wróblowaty zasiedlający otwarte tereny bagienne. Jest tu ich ok 3 tysięcy, co stanowi niemal 20% światowej populacji. Równie cenne i rzadkie w skali Europy gatunki to orlik grubodziobe , dubelt , uszatka błotna , rybitwa białoskrzydła , których liczebność przekracza 15% krajowej populacji.

 

Wiosna to zdecydowanie najlepszy okres na odwiedzenie Bagien Biebrzańskich. Z racji rozległości terenu warto założyć chociaż 2-3 dni na odwiedzenie kilku najpopularniejszych miejsc. Wędrowne ptaki można w zasadzie spotkać na całym terenie, jednak do zwiedzania udostępnia się tylko pewne szlaki i oczywiście drogi publiczne. Marzec to okres wędrówki gęsi i łabędzi. Najlepsze punkty widokowe położone są we wsiach: Rutkowskie, Burzyn, Brzostowo, Mścichy (basen południowy) oraz Białogrądy, Płochowo, Budne, Goniądz, Dolistowo, Kopytkowo (basen środkowy). W basenie północnym warto rozejrzeć się w rejonie Lipska i Sztabina. Ptaki preferują tereny nie zarastające trzciną, z aktywnym wypasem lub wykaszaniem. Przykładowo w Brzostowie nadal na nadrzecznych łąkach spotyka się stada krów i koni. Gatunki gęsi spotykane wiosną to: gęś białoczelna , gęś zbożowa , gęgawa , rzadziej bernikla białolica lub inne bernikle . Ptaki te dość licznie żerują też na polach uprawnych w rejonie Karwowa czy Giełczyna. Obserwacje kwietniowe warto prowadzić również we wspomnianych miejscach - tam po gęsiach pojawiają się siewkowce (t bataliony , brodźce śniade , kwokacze ) oraz kaczki (najliczniejszy świstun , liczne rożeńce , płaskonosy , cyranki ). Warto oczywiście odwiedzić też "bagienne" szlaki wiodące przez turzycowiska. Ciekawy szlak prowadzi z Gugien do Barwika (czerwony), choć przy wysokim poziomie wody może on być trudny do przejścia. W połowie drogi znajduje się wysoko położona wieża obserwacyjna. Przy szlaku możemy spotkać żurawie , bekasiki , sowy błotne , wodniczki (od maja) czy orliki grubodziobe . Interesujące tereny położone są wzdłuż tzw. "Carskiej Szosy" czyli historycznego traktu biegnącego od Strękowej Góry do Goniądza i dalej na północ. W basenie południowym Szosa przecina Bagno Ławki - główną ostoję wodniczki na Biebrzy. Od kilku lat łatwiej jest obserwować tego ptaka dzięki specjalnej kładce prowadzącej kilkaset metrów wgłąb turzycowiska. Pamiętajmy jednak że wkraczając na teren Parku (w zasadzie wszędzie poza drogi publiczne) powinniśmy mieć ze sobą bilet wstępu do BPN.

 

Późną wiosną lub latem można odwiedzić tzw. "Czerwone Bagno" przez który wiedzie dobrze oznakowany szlak czerwony. Jako że prowadzi częściowo przez otwarte bagna to wczesną wiosną trudno go przejść w całości. Wzdłuż szlaku zachowały się bogate drzewostany mieszane  zasiadlone przez lęgowe dzięcioły białogrzbiete , dzięcioły średnie , dzięcioły zielonosiwe , muchołówki małe . Z punktów widokowych na wydmach można zaobserwować orliki grubodziobe . W basenie środkowym ptaki drapieżne ( kobuzy , bieliki ,  orliki ) można też obserwować w rejonie Kopytkowa-Dolistowa. Basen dolny w okresie letnim warto odwiedzić w rejonie wsi Mścichy. Na wschód od wsi biegnie gruntowa droga przez bagna, z której można obserwować rycyki , krwawodzioby , pliszki cytrynowe czy bociany czarne .

 

W okresie jesiennym w rejonie Brzostowa i Łojów Awissa można zaobserwować skupiska noclegowe żurawi liczące setki ptaków. We wrześniu do odlotu zbierają się orliki krzykliwe i orliki grubodziobe a przylatują gęsi. Są one jednak zdecydowanie mniej liczne niż wiosną. Można ich poszukać w rejonie Białogrądów i Osowca a w środkowym basenie koło wsi Zabiele. Na koszonych łąkach zatrzymują się  siewki złote i kuliki wielkie.

 

Zimą na białych przestrzeniach bagien przemykają się błotniaki zbożowe , myszołowy włochate czy śnieguła i   jemiołuszeki . Trafiają się nietypowi goście z północy jak na przykład sowa jarzębata na Bagnie Ławki. Trudno tu wskazać najlepsze miejsca obserwacji. Z pewnością ptaki gromadzą się na niezamarzających fragmentach rzeki lub skrajach pól i wsi. Lustrując rozległe przestrzenie możemy dostrzec koczujące orły przednie. Ostatnio pojedyncze ptaki pojawiały się w kompleksie zmeliorowanych łąk w rejonie wsi Biebrza.

 

 

W obrębie Parku poruszać się można po drogach lokalnych otaczających dolinę oraz po drogach gruntowych ale biorąc po uwagę wiosenne rozlewiska. Często trasa dostępna latem w okresie wiosennym znajduje się pod wodą. Wkraczając na tereny Parku Narodowego należy mieć ze sobą bilet. Wykaz punktów sprzedających wejściówki dostępny jest na stronie www.biebrza.org.pl. Wieże widokowe postawione na terenie Parku są ogólnie dostępne, oprócz wież na terenach prywatnych. Za wejście na wieże w Brzostowie czy Kopytkowie należy uiścić kilkuzłotową opłatę u właścicieli posesji.

 

 

W dolinie Biebrzy można znaleźć szereg pensjonatów i kwater, które warto zarezerwować zwłaszcza przed pobytem w szczycie sezonu (maj).

 

Basen Południowy:

Pensjonat w Dobarzu http://www.dwordobarz.pl

Kwatera w Gugnach: http://www.przystanekbiebrza.pl/

Kwatera w Gugnach: http://www.gugny.wirtualnabiebrza.pl/

Kwatera w Brzostowie: http://brzostowo.prv.pl/

 

Basen Środkowy:

Pensjonat Kuwasy: http://www.zagrodakuwasy.pl

Hotel w Goniądzu: http://www.biebrza.com.pl/

Leśniczówka Grzędy: http://www.biebrza.org.pl/index.php?strona=98

Kopytkowo: http://rumcajsy.com/

 

 

Na stronie Biebrzańskiego Parku Narodowego można znaleźć aktualny wykaz przewodników po Biebrzy: http://www.biebrza.org.pl