Dolina Górnej Wisły
województwo śląskie
Lokalizacja obszaru
Ostoja obejmuje odcinek górnego dorzecza Wisły od Skoczowa po Czechowice-Dziedzice wraz ze Zbiornikiem Goczałkowickim oraz z zespołem wielu kompleksów stawów rybnych.
Podstawowe informacje o obszarze
Najbardziej charakterystycznym elementem opisywanego obszaru jest Zbiornik Goczałkowicki – największe sztuczne jezioro w tej części Polski. Południowe brzegi zbiornika są wybetonowane – od północy zaś mają one bardziej naturalny charakter.
W latach 2001 – 2003 w ramach remontu zapory poziom wody został tutaj maksymalnie obniżony, co stworzyło świetne warunki do lęgów dla wielu ciekawych gatunków ptaków. Obecnie jezioro wypełnione jest wodą – a w niektórych miejscach (zwłaszcza w części W i N) występują gęste zarośla wierzbowe.
Na południe od zbiornika znajduje się kilka kompleksów stawów rybnych.
Na części z nich występują wyspy z różnym stopniem sukcesji roślinności, stanowiące znakomite miejsce lęgów dla wielu ciekawych ptaków.
Gatunki ptaków charakterystyczne dla danego obszaru.
W granicach obszaru stwierdzono występowanie co najmniej 29 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebność 3 z nich kwalifikuje to miejsce jako ostoję spełniającą warunki ostoi o znaczeniu europejskim.
Koronnym gatunkiem Doliny Górnej Wisły jest ślepowron, mający tutaj najważniejsze lęgowisko w Polsce. Jego liczebność waha się w poszczególnych latach, ale liczy średnio po kilkaset par w kilku koloniach.
Również bączek – nasza najmniejsza czapla - występuje tu w dużej liczbie kilkunastu par.
Oprócz tego ostoja stanowi ważne stanowisko lęgowe rybitwy białowąsej. Jest to najliczniej gniazdująca rybitwa w Dolinie i najczęściej spotykany tu ptak wodny.
W roku 2003 świeżo zalane łozowiska na Zbiorniku Goczałkowickim zasiedliło aż 5 par bardzo rzadkich czapli purpurowych, a od niedawna w koloniach śmieszek zaczyna pojawiać się coraz więcej lęgowych mew czarnogłowych.
Szczegółowe wskazówki dla obserwatora
Wiosna – to okres kiedy ptaki powracają z zimowisk na lęgowiska. Są wtedy wyjątkowo aktywne a przez to łatwe do obserwowania. W kwietniu na stawy przylatują ślepowrony. Dobrym miejscem na zobaczenie tych ptaków są stawy w Ochabach gdzie można wypatrzyć je na zarośniętych wierzbami wyspach.
W maju swoje lęgowiska zajmują rybitwy – głównie białowąse, ale na południowym brzegu Zb. Goczałkowickiego tworzy się czasem duża kolonia rybitw rzecznych.
W łozowiskach zbiornika – np. w części południowo-zachodniej przy wsi Frelichów można w maju zobaczyć skrytego bączka.
Wiosna to również czas ptasich śpiewaków. W odpowiednim środowisku – przybrzeżnych krzaczastych łąkach w okolicach Zabłocia jest szansa usłyszeć trelujący śpiew naszej największej pokrzewki – jarzębatki.
Lato – to koniec sezonu lęgowego ptaków. W stawowych szuwarach aż roi się od ptasich rodzinek – można zobaczyć typowe dla tego środowiska trzciniaki, trzcinniczki, brzęczki, lub przy odrobinie szczęścia pięknego podróżniczka.
W lipcu, lęgowe wśród łanów manny mielec, rybitwy białowąse wciąż jeszcze kursują z pokarmem w dziobach. Można je obserwować praktycznie na wszystkich stawach, a w niektórych latach zdarzały się również lęgi na terenie Zb. Goczałkowickiego.
W sierpniu przybiera na sile migracja ptaków – w tym i siewkowatych. Najlepsze warunki na ich obserwacje o tej porze roku stwarzają błota po spuszczonych stawach hodowlanych. Ostatnio na stawie Maciek w Goczałkowicach Zdrój oprócz pospolitych kwokaczy, brodźców śniadych i łęczaków zaobserwowano rzadkiego żwirowca stepowego.
Inną rzadkością choć stwierdzaną właściwie corocznie w obrębie ostoi jest kormoran mały. Najczęściej spotyka się go na terenie Zb. Goczałkowickiego – zwłaszcza od strony północnej w okolicy wsi Wisła Mała, lub na południowym-zachodzie w miejscowości Frelichów.
Jesień – we wrześniu jest szansa napatrzeć się na czaple. Zarówno na stawach jak i na zbiorniku gromadzą się coraz liczniejsze czaple siwe i coraz częstsze czaple białe. Warto przyglądać się tym ostatnim ponieważ Dolina Górnej Wisły to jedno z pewniejszych miejsc do obserwacji czapli nadobnej – gatunku bardzo podobnego do czapli białej a dużo rzadszego.
Prócz czapli coraz liczniej gromadzą się ptaki blaszkodziobe – w tym gęsi, których na przełomie października i listopada możemy naliczyć tu nawet do kilkudziesięciu tysięcy. Najlepszym miejscem na ich obserwacje jest oczywiście Zb. Goczałkowicki. Prócz pospolitych gęsi zbożowych i białoczelnych – udawało się nie raz wypatrzyć takie rodzynki jak gęś mała, czy bernikla rdzawoszyja.
W listopadzie z kolei mamy dużą szanse na inne egzotyczne widoki na zbiorniku. Regularnie obserwuje się tu wtedy tzw. „kaczki morskie” – uhle, markaczki, lodówki. Kilka lat temu stwierdzono tu nawet rzadkiego na śródlądziu edredona.
Koniec jesieni to także dobry sezon na nury. Jesienią 2008 udało się ornitologom wypatrzeć jednego z rzadszych z tej grupy – nura lodowca, na wysokości wsi Wisła Duża. Oczywiście jednak najłatwiej jest dostrzec te najpospolitsze – czarnoszyjego i rdzawoszyjego.
Zima – gdy stawy i zbiornik zamarzną jedynym dobrym miejscem do obserwacji ptaków wodnych jest rzeka Wisła – zwłaszcza przytamowy odcinek w Goczałkowicach. Zimuje tam corocznie duża ilość ptaków, przede wszystkim łabędzie nieme, krzyżówki, łyski. Mniej licznie można spotkać tam tracze – głównie nurogęsi, ale zdarzają się też pojedyncze bielaczki.
Zimujące w zwartej gromadzie ptaki wodne są łatwym łupem dla bielików. Taki widok potężnego drapieżnika podczas ataku na stado to niezapomniany widok i prawdziwa gratka dla każdego obserwatora ptaków.
Dojazd i warunki turystyczne
Od strony Katowic najłatwiej dojechać do ostoi trasą nr 81 na Wisłę. Najlepszym miejscem do odwiedzenia w rejonie Zb. Goczałkowickiego jest wieś Frelichów, bądź wsie Wisła Mała i Wielka. Te ostatnie są łatwo dostępne z trasy ze Strumienia w stronę Pszczyny. Żeby dojechać do Frelichowa należy w Strumieniu skręcić na Zabłocie, a w Chybiu skręcić w lewo za kościołem. W samym Frelichowie należy pytać o wał zbiornika lub przepompownie.
Baza noclegowa w obrębie ostoi nie jest specjalnie rozwinięta. Najbardziej znanym i sprawdzonym miejscem jest ośrodek wypoczynkowy Marcel w Ochabach Wielkich (przy drodze nr 81).
|
bieżący artykuł |
|
komentarze do artykułu |
|
inne artykuły z tej kategorii |
|
komentarze do artykułu |
|