Poziom nauczania

szkoła podstawowa

Przedmioty

przyroda, sztuka - plastyka, informatyka, ekologiczna ścieżka edukacyjna

Cele

uczeń:

• zna gatunki zwierząt żyjące w dziuplach
• rozumie ważność dziuplastych drzew w lesie.
• rozumie, jak ważne są dzięcioly dla innych grup zwierząt żyjących w lesie
• wie, dlaczego budka lęgowa nigdy w pełni nie zastąpi dziupli

Metody

• praca z tekstem źródłowym, rozmowa dydaktyczna, gra dydaktyczna, wykonywanie plakatów

Formy pracy

• zbiorowa, grupowa, indywidualna

Czas trwania zajęć

• trzy jednostki lekcyjne

Środki dydaktyczne

• broszura Czy budki lęgowe rozwiążą problem dziuplaków? po l sztuce na parę uczniów lub tylko kopie stron 5-8, arkusz ucznia nr 14. Wskocz do dziupli, arkusz ucznia nr 15. Kto jest kto?, arkusz nauczyciela nr 5. Co lubią dziuplaki?, książki i przewodniki przyrodnicze, w których znajdują się opisy omawianych zwierząt, karton, taśma klejąca, papier, nożyczki, agrafki, kredki, koperty.

Podstawowe informacje : Należy wykorzystać informacje zawarte w broszurze Drzewa martwe i dziuplaste w lesie i w broszurze Czy budki lęgowe rozwiążą problem ochrony dziuplaków?

Przygotowania wstępne:

Należy:

• wykonać kopie arkusza ucznia nr 14. Wskocz do dziupli i wyciąć z niego prostokąty z rysunkami zwierząt
• jeżeli prowadzący zajęcia nie ma wystarczającej liczby broszur Czy budki lęgowe rozwiążą problem ochrony dziuplaków?, wykonuje kopie stron 5-8 dla każdej pary uczniów
• wykonać kopie arkusza ucznia nr 15. Kto jest kto?, wyciąć paski z cechami zwierząt żyjących w dziuplach. Jest to zestaw dla jednej grupy - patrz pkt. 6 Przebiegu zajęć
• wykonać powiększoną kopię nietoperza, gągoła, puszczyka, bogatki, dudka i pociąć na kilka części, tworząc w ten sposób układankę. Jest to zestaw dla jednej grupy - patrz pkt. 6 Przebiegu zajęć- (Kopie tych zwierząt można wykonać z broszury Czy budki lęgowe rozwiążą problem ochrony dziuplaków? bądź z arkusza ucznia nr H. Wskocz do dziupli.

Przebieg zajęć

1. Pytamy uczniów, czy znają sikorki? Prosimy ich o wypowiedzi dotyczące tych ptaków. Następnie prosimy o zastanowienie się, gdzie sikorki składają jaja? Uczniowie słusznie mogą stwierdzić, że w budce dla ptaków. Wówczas należy wytłumaczyć, wykorzystując broszurę Czy budki lęgowe rozwiążą problem ochrony dziuplaków?, że naturalnym domem sikor są dziuple. Tłumaczymy, że bogatka nie potrafi wykuć swoim małym dziobem dziupli, więc zajmuje opuszczone dziuple wykute wcześniej przez dzięcioła. Warto wspom-nieć, że w mocno spróchniałym drewnie mogą wydłubać dziuplę tylko sikora uboga i czarnogłówka. 2. Następnie rozdajemy uczniom broszury Czy budki lęgowe rozwiążą problem ochrony dziuplaków? lub kopie stron z tej publikacji, na których to stronach znajdują się ilustracje zwierząt żyjących w dziuplach. Prosimy uczniów, aby przyjrzeli się zwierzętom na stronach od 5 do 8 i odpowiedzieli na następujące pytania:

• ile dziennych ptaków drapieżnych może mieszkać w dziuplach? - jeden, pustułka
• ile ptaków pływających w wodzie mieszka w dziupli? - dwa, gągoł i tracz nurogęś
• ile gatunków sów żyje w dziuplach? - sześć: puszczyk, puszczyk uralski, włochatka, pójdźka, sóweczka,płomykówka
• czy w dziuplach żyją gołębie? - tak, leśny gołąb o nazwie siniak
• ile gatunków sikor zamieszkuje dziuple? - sześć: bogatka, modra, sosnówka, czubatka, uboga, czarnogłówka
• czy w dziuplach żyje ptak z charakterystycznym czubkiem na głowie i jak on się nazywa? - dudek.

Warto przy tej okazji spytać uczniów, czy znają powiedzenie: "Każdy dudek chwali swój czubek". Jak myślą, co ono może oznaczać?

• w dziuplach może również mieszkać znany wszystkim ptak, o którego można zapytać zagadką: "Jaki to zuch, zimą porasta w puch, a swój czarny krawacik na zimę traci?" - wróbel domowy
• policzcie, ile gatunków ptaków może zamieszkiwać dziuple w drzewach? - 40 gatunków
• odszukajcie, jakie gatunki ssaków zamieszkują dziuple - kuna leśna, wiewiórka, popielica, żołędnica,

koszatka, orzesznica, mysz leśna, nietoperze (11 gatunków)

• jakie znane wam owady, w żółto-czarne paski, żyją w dziuplach? - osy i szerszenie Na zakończenie pytamy uczniów, czy dziuplaste drzewa są w lesie ważne i dlaczego? Odpowiedzi uczniów zapisujemy pod tak sformułowanym pytaniem na dużej karcie papieru fipchart i wieszamy w widocznym miejscu w klasie.

3. Zapoznajemy uczniów dokładniej z gatunkami zwierząt żyjącymi w dziupli. Każdemu uczniowi wręczamy rysunek jednego zwierzęcia z arkusza nauczyciela nr 14- Wskocz do dziupli; wykorzystując ten rysunek, uczniowie wykonują dla siebie znaczek lub opaskę na głowie 4. Następnie prosimy uczniów, aby znaleźli w książkach przyrodniczych krótkie informacje o swoim zwierzęciu. Po zapoznaniu się z jego cechami, dowiedzeniu się, jak żyje, co je, jaki prowadzi tryb życia?, każdy z uczniów prezentuje siebie i opowiada o sobie jako wybranym zwierzęciu. 5. W lasach często brakuje odpowiedniej liczby dziupli dla zwierząt, dlatego wywieszane są tam budki lęgowe dla ptaków i nietoperzy. Aby wyjaśnić uczniom, dlaczego budki nigdy nie będą lepsze od dziupli? - czytamy dzieciom opowiadanie znajdujące się w arkuszu nauczyciela nr 5. Co lubią dziuplaki? Po wysłuchaniu tekstu prosimy uczniów o odpowiedź na pytanie zawarte w tytule. Do dyskusji wykorzystujemy informacje zawarte w broszurze Czy budki lęgowe rozwiążą problem ochrony dziuplaków? na s. 13-15. 6. Organizujemy zgaduj-zgadulę. W tym celu dzielimy uczniów na 5 grup. Każda otrzymuje dwie koperty:

• kopertę, w której będą znajdować się układanki: nietoperz, gągoł, dudek, puszczyk, bogatka
• kopertę z opisami każdego z tych zwierząt.

Zadaniem każdej grupy jest:

• prawidłowe połączenie fragmentów układanki, nazwanie zwierząt
• dopasowanie opisów zwierząt (z drugiej koperty) do odpowiedniego rysunku zwierzęcia.

7. Na zakończenie przeprowadzamy grę "Wszystkie zwierzęta, które.. " (gra jest opisana w scenariuszu Czy w dziuplach mieszkają tylko dzięcioly?), która będzie podsumowaniem zdobytych przez uczniów wiadomości. Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju (Wrocław) E-mail: biuro@eko.wroc.pl WWW: http://www.eko.wroc.pl/

gimnazjum